Krynica-Zdrój

Krynica-zdrój to jedno z najpiękniejszych i najbardziej znanych polskich uzdrowisk, a jednocześnie ośrodek życia artystycznego.

Odbywa się tu wiele imprez kulturalnych, w tym słynny Festiwal im. Jana Kiepury, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gitarowej. Wody mineralne Krynicy-Zdroju znane są w całej Europie. Miasto położone jest w Beskidzie Sądeckim, w dolinie potoku Kryniczanka i jego dopływów. Krynicę otaczają wzgórza Góry Parkowej, Krzyżowej, Jasiennika. Krynica-Zdrój jest obecnie dużym ośrodkiem lecznictwa uzdrowiskowego i sanatoryjnego. Leczy się tu choroby układu trawiennego i moczowego, układu krążenia i przemiany materii. W mieście znajdują się liczne sanatoria i szpitale uzdrowiskowe, a także odwierty, pijalnie i rozlewnie wód mineralnych i leczniczych: zdrój Główny, zdrój Jan, zdrój Józef, zdrój Mieczysław, zdrój Słotwinka, zdrój Tadeusz, zdrój Zuber.

Krynica-Zdrój to ośrodek turystyczny. Leży na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego, stanowi bazę wypadową w okoliczne góry. Miasto jest jednym z największych polskich ośrodków sportów zimowych. Narciarstwo uprawiać można na stokach w Krynicy-Słotwinach i na Jaworzynie (1114 m n.p.m.), gdzie funkcjonuje stacja narciarska. Blisko jest też ośrodek Dwie Doliny Muszyna – Wierchomla, gdzie mieści się najdłuższy w Polsce wyciąg krzesełkowy, a od 2008 roku atrakcją jest połączenie Wierchomli i Muszyny systemem 10 wyciągów narciarskich. W ostatnich latach powstał projekt połączenia systemem wyciągów całej okolicy -siedmiu dolin, czyli terenu od Wierchomli Małej, poprzez Krynicę aż do Doliny Roztoki.

Mieszkańcy Krynicy-Zdroju rozkochani są w hokeju na lodzie za sprawą istniejącego od 1928 roku miejscowego klubu KTH. Odbywają się międzynarodowe turnieje EIHC. W 1931 roku rozegrane zostały tutaj Mistrzostwa Świata w tej dyscyplinie sportu – były one jednocześnie mistrzostwami Europy. W championacie światowym zwyciężyła Kanada, która była reprezentowana przez drużynę Uniwersytetu Manitoba, a reprezentacja Polski zajęła czwarte miejsce. W klasyfikacji Mistrzostw Europy najlepsza okazała się Austria (3 miejsce w Mistrzostwach Świata), a Polska zdobyła tytuł wicemistrzowski.

Krynica-Zdrój jest kolebką polskiego saneczkarstwa. Pierwsza sekcja saneczkarska powstała w 1909 roku przy Klubie Sportowym Makabi. Na wybudowanym w 1929 roku, nieistniejącym już torze na Górze Parkowej (742 m n.p.m.) rozegrane zostały pierwsze Mistrzostwa Polski (1930 r.), Mistrzostwa Europy (1935 r.) oraz dwukrotnie (w 1958 i 1962) Mistrzostwa Świata w saneczkarstwie. Ostatnią wielką imprezą były Mistrzostwa Europy Juniorów (1979 r.). W 2008 roku rozpoczęto budowę sztucznie mrożonego toru saneczkowo-bobslejowo-skeletonowego. Całkowita planowana długość toru to 1709 m, a długość od startu do mety będzie wynosić 1613 m. Będzie to trzeci pod względem długości tor na świecie po torach w Nagano i St. Moritz. Maksymalną prędkość, jaką rozwiną na nim zawodnicy, szacuje się na 135 km/h. Strefa hamowania to 300 m. Tor będzie spełniał wszystkie wymogi dotyczące organizacji imprez międzynarodowych. Działania przeciwników budowy toru spowodowały wstrzymanie prac. Obecnie władze miasta oczekują na rozstrzygnięcia sądowe. Planowany na listopad 2010 roku termin zakończenia prac nie zostanie dotrzymany.
Jeszcze po drugiej wojnie światowej w Krynicy istniały dwie skocznie narciarskie. Uprawia się tutaj również kolarstwo górskie, curling, boks (mistrzem świata federacji IBC jest Paweł Kołodziej), kick-boxing, karate, taekwondo, snowboard, narciarstwo alpejskie, short-track, saneczkarstwo, piłkę nożną. Organizowane są turnieje szachowe. W 2001 roku w Krynicy rozegrano kilka konkurencji Uniwersjady w m. W Krynicy-Zdroju swoją siedzibę ma jedna z siedmiu regionalnych grup ratownictwa górskiego – Krynicka Grupa GOPR.

Najstarszym budynkiem w Krynicy jest pijalnia „Słotwinka” z 1806 roku. Początkowo stała w miejscu, które obecnie zajmuje Pijalnia Główna na krynickim deptaku z 1971 roku, na trzech i pół tysiąca m2 znajduje się sala koncertowa i ogród zimowy. W początkach drugiej połowy XIX wieku pijalnia „Słotwinka” została przeniesiona do Parku Słotwińskiego. Otwierana sezonowo. Tuż obok znajdziemy „Koncertową”, której historia sięga 1870 roku. Wybudowany wtedy Pawilon nosił nazwę Słotwiński Pawilon Koncertowy i taką też pełnił funkcję. Odbywały się tam koncerty, a sam park był ulubionym miejscem kuracjuszy odwiedzających Krynicę. Od roku 1989 niniejszy obiekt po generalnym remoncie, aczkolwiek nie ingerującym w jego stylistykę funkcjonuje jako Restauracja Koncertowa. Inne zabytki uzdrowiska to Łazienki Borowinowe z 1881 roku, Stare Łazienki Mineralne z lat 1863-66. W centralnej części deptaku stoi neorenesansowy Stary Dom Zdrojowy z 1889 roku, w którym mieściła się pijalnia wody „Mieczysław”, która w 2007 roku została wyremontowana i ponownie otwarta.

Na tyłach tego domu, w sąsiedztwie potoku Kryniczanki przy Bulwarach Dietla, wzniesione zostały wille. To szereg jednych z najstarszych zachowanych – często drewnianych zabudowań willowych dla kuracjuszy przy wizytowej arterii miasta. „Biała Róża” z 1856 roku, „Biały Orzeł” z 1857, „Kosynier”, „Wisła” i „Węgierska Korona” z 1880, „Witoldówka”,”Małopolanka” z 1898 roku,. W jednej z nich, o nazwie „Romanówka”, od 1994 roku mieści się Muzeum Nikifora, właściwie Epifaniusza Drowniaka (1895-1968), krynickiego malarza prymitywisty, pochodzenia łemkowskiego o światowej sławie, nazywanego również Matejką Krynicy.
Obok Pijalni Głównej stoi muszla koncertowa z okresu międzywojennego, na miejscu Pawilonu orkiestry uzdrowiskowej. W muszli wmurowana tablica pamiątkowa ku czci związanego z Krynicą Jana Kiepury (1902-66). Na początku lat 20 minionego stulecia, za pieniądze zarobione na scenach świata wybudował w Krynicy-Zdroju według projektu Bohdana Pniewskiego kosztującą trzy miliony dolarów willę Patria –  miejsce kręcenia kilku filmów pod koniec lat trzydziestych. Obok muszli koncertowej stoi Nowy Dom Zdrojowy z 1939 roku, w pobliżu pomnik Adama Mickiewicza z 1906 roku. W Krynicy przy ulicy Piłsudskiego znajduje się pomnik ku czci Wojska Polskiego z inskrypcją „obrońcom zwycięzcom”. Jest uznawany za niesztampowy i oryginalny przykład nowoczesnej rzeźby. Pomnik stworzył w 1985 roku profesor Bronisław Chromy z okazji 40 rocznicy zakończenia II wojny światowej.

W Krynicy znajduje się drewniany kościół pw. Przemienienia Pańskiego z 1864 roku, kościół NMP Wniebowziętej, wzniesiony w latach 1887-1902 w stylu „renesansu włoskiego”, Nowe Łazienki Mineralne (1923-26). 1 lipca 2008 w Krynicy przy ul. Kościuszki, z nieustalonych dotąd przyczyn zapalił się zabytkowy budynek Szczerbiec (w wyniku tego pożaru spaleniu uległo piętro i poddasze budynku). Ze względów bezpieczeństwa ruiny tego obiektu zostały całkowicie rozebrane.
W Krynicy-Zdroju i jej najbliższej okolicy jest wytyczony Szlak Cerkwi Łemkowskich poświęcony budownictwu sakralnemu tych okolic, w przeszłości zamieszkanych głównie przez Łemków

KULTURA

Doroczną imprezą w Krynicy-Zdroju jest organizowany od 1967 r. Europejski Festiwal Opery i Operetki im. Jana Kiepury, pod dyrekcją Bogusława Kaczyńskiego. Na dwa tygodnie, na przełomie sierpnia i września zjeżdża około 1000 solistów i artystów w tym teatry muzyczne, teatry rozrywki i pantomimy. Koncertupromenadowego na deptaku słucha około 20 000 osób. Koncerty odbywają się również w Pijalni Głównej, w sali koncertowej Starego Domu Zdrojowego, organizowany jest przegląd filmów z udziałem Kiepury. W sumie corocznie Festiwal ogląda na żywo około 60 000 osób. Na uwagę zasługuje także coroczny (organizowany w lutym) Międzynarodowy Festiwal Gitarowy. Od 1990 roku we wrześniu odbywają się tu cykliczne spotkania polityków i przedsiębiorców z Europy Centralnej i Wschodniej  pod nazwą „Forum Ekonomiczne”. Na forum w roku 2004 zaproszono gości z Europy Zachodniej i krajów arabskich. W Krynicy-Zdroju istnieje i funkcjonuje kilka muzeów. Jednym z nich jest otwarte w 1994 przy Bulwarach Dietla Muzeum Nikifora.

SZLAKI TURYSTYCZNE

– czerwony: Hala Łabowska – Runek (1082 m n.p.m.) – Jaworzyna (1114 m n.p.m.) – Krynica – Huzary (864 m n.p.m.) – Mochnaczka Niżna – Hańczowa (Główny Szlak Beskidzki)
– zielony: Muszyna – Złockie – Jaworzyna (1114 m n.p.m.) – Krynica – Huzary (864 m n.p.m.) – Mochnaczka Niżna – Lackowa – Wysowa-Zdrój
– niebieski: Żegiestów-Zdrój – Pusta Wielka (1061 m n.p.m.) – Runek (1082 m n.p.m.) – Przełęcz Krzyżowa – Krynica – Góra Parkowa (741 m n.p.m.) – Powroźnik – Leluchów
– żółty: Krynica – G. Krzyżowa (813 m n.p.m.) – Jaworzynka (899 m n.p.m.) – Huzary (864 m n.p.m.) – Góra Parkowa (741 m n.p.m.) – Krynica
– czarny: Kopiec Pułaskiego (Krynica) – Huzary (864 m n.p.m.) -Tylicz